ไขมันในร่างกาย (Fat) เป็นองค์ประกอบสำคัญของร่างกายมนุษย์ มีบทบาทหลายด้านตั้งแต่การเก็บพลังงาน ปกป้องอวัยวะภายใน และเป็นส่วนประกอบของโครงสร้างเซลล์และเยื่อหุ้มเซลล์ การเกิดไขมันในร่างกายเกิดขึ้นผ่านกระบวนการทางชีวเคมีหลายขั้นตอน โดย คาสิโนเวียดนาม สามารถอธิบายกลไกการเกิดไขมันได้ดังนี้:
- การบริโภคและการย่อยสลาย
การเกิดไขมันเริ่มต้นจากการบริโภคอาหารที่มีพลังงานส่วนเกิน (excess calories) เมื่อร่างกายได้รับพลังงานจากอาหาร เช่น คาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีน มากเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ พลังงานส่วนเกินเหล่านี้จะถูกแปลงเป็นไขมันผ่านกระบวนการต่าง ๆ ในร่างกาย
- การแปลงพลังงานเป็นไขมัน (Lipogenesis)
หลังจากที่ร่างกายย่อยสลายคาร์โบไฮเดรตไปเป็นกลูโคส กลูโคสที่ไม่ได้ถูกใช้จะถูกเปลี่ยนเป็นไกลโคเจนและเก็บไว้ในกล้ามเนื้อและตับ แต่หากมีปริมาณกลูโคสมากเกินไป ร่างกายจะเริ่มกระบวนการที่เรียกว่า “ลิโพเจเนซิส” (Lipogenesis) ซึ่งเป็นกระบวนการแปลงกลูโคสส่วนเกินไปเป็นกรดไขมัน (Fatty Acids)
กรดไขมันที่สร้างขึ้นจากลิโพเจเนซิสจะถูกเอสเตอร์ฟิเคชั่น (Esterification) กับกลีเซอรอล (Glycerol) ทำให้เกิดไตรกลีเซอไรด์ (Triglycerides) ซึ่งเป็นรูปแบบหลักของไขมันที่เก็บไว้ในร่างกาย ไตรกลีเซอไรด์จะถูกส่งไปเก็บในเนื้อเยื่อไขมัน (Adipose Tissue) ซึ่งส่วนใหญ่พบในบริเวณใต้ผิวหนัง (subcutaneous fat) และรอบ ๆ อวัยวะภายใน (visceral fat)
- การสะสมไขมันในเนื้อเยื่อไขมัน
เนื้อเยื่อไขมันเป็นที่ที่ร่างกายเก็บไตรกลีเซอไรด์ในเซลล์ไขมัน (Adipocytes) เซลล์ไขมันสามารถขยายขนาดขึ้นเพื่อเก็บไขมันได้มากขึ้น นอกจากนี้ เมื่อร่างกายต้องการพลังงาน ไขมันที่สะสมในเซลล์ไขมันจะถูกปล่อยออกมาในรูปของกรดไขมันอิสระ (Free Fatty Acids) ผ่านกระบวนการที่เรียกว่า “ไลโปลิซิส” (Lipolysis) เพื่อนำไปใช้เป็นพลังงาน
- การควบคุมการเกิดไขมัน
การเกิดไขมันและการสะสมไขมันในร่างกายถูกควบคุมโดยฮอร์โมนหลายชนิด โดยเฉพาะอินซูลิน (Insulin) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการส่งสัญญาณให้เซลล์ดูดซับกลูโคสและเก็บไว้เป็นไกลโคเจนหรือเปลี่ยนเป็นไขมัน นอกจากนี้ ฮอร์โมนเช่น เลปติน (Leptin) และเกรลิน (Ghrelin) ยังมีบทบาทในการควบคุมความหิวและการบริโภคอาหารอีกด้วย
- ผลกระทบของการสะสมไขมันมากเกินไป
การสะสมไขมันในร่างกายมากเกินไปอาจนำไปสู่ภาวะอ้วน (Obesity) ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญต่อการเกิดโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคไขมันพอกตับ นอกจากนี้ การสะสมไขมันในบริเวณอวัยวะภายในหรือไขมันวิสเซอรัล (Visceral Fat) ยังเป็นอันตรายมากขึ้นเนื่องจากเกี่ยวข้องกับความเสี่ยงที่สูงขึ้นของโรคเหล่านี้
กลไกการเกิดไขมันในร่างกายเป็นผลจากการบริโภคพลังงานเกินกว่าความต้องการและการเปลี่ยนแปลงพลังงานส่วนเกินนั้นให้เป็นไขมันผ่านกระบวนการลิโพเจเนซิส และการสะสมไขมันในเนื้อเยื่อไขมัน การควบคุมการเกิดไขมันถูกกำหนดโดยฮอร์โมนหลายชนิดที่มีบทบาทในการควบคุมความหิวและการสะสมไขมัน การสะสมไขมันมากเกินไปอาจนำไปสู่โรคอ้วนและปัญหาสุขภาพอื่น ๆ